Barnum etkisi ya da forer etkisi olarak geçen, falcılar nasıl biliyor? Astroloji nasıl doğru çıkıyor? Bunlar nasıl tutturuyor? diye sorduğumuzda bakmamız gereken yer.
Geçen gün bir falcıya gittim her şeyi bildi! Bu haftaki astroloji yorumum tam beni anlatıyor! Nasıl da bildi! Nasıl da doğru çıktı inanamıyorum! Bu cümleleri kurduğunuz oldu mu hiç? Peki gerçekten de nasıl oluyor da falcılar hayatımızla ilgili bu kadar şeyi biliyor? Astroloji nasıl doğru çıkıyor?
Bu falcıların doğaüstü güçleri mi var?
Altıncı hisleri mi çok güçlü?
Astroloji; bizi hiç görmeden, hayatımızla ilgili hiçbir şey bilmeden nasıl doğru tahminlerde bulunuyor?
Barnum Etkisi / Forer Etkisi
Forer etkisi olarak da bilinen barnum etkisi özetle ‘genel için etkili olan önermenin, birey için söylenmesidir.’ Yani başka herkes için geçerli olabilecek bir şeyi, insanın kendi üstüne alınmasıdır forer etkisi. Kendilerine özel görmeleridir. Astrolojinin de falın da yaptığı budur.
Mesela burcunuz aslan, akrep, yengeç, terazi her ne ise.. ‘Senin gibi insanlar terk edilmeyi sevmez’ dediklerinde buna katılırsınız. Peki sizin burcunuzun dışındakiler terk edilmeyi çok mu seviyor?
Astrolojideki burçlar nasıl ortaya çıkmıştır? Burçlar eski insanların karakter özelliklerini inceleyip sınıflandırması ile ortaya çıkmış bir şeydir.
Bertram Forer’in Kişilik Analizi Metni
Bertram Forer öğrencilerine, bir astroloji sütunundan alından bu metni okudu.
“Gerçekten dostum diyebileceğin ve her şeyini çekinmeden anlatabileceğin insan sayısı 2-3 taneyi geçmez. Başkalarının seni beğenmesine, sana hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsun, ama aynı zamanda kendine karşı eleştirel olmaya da eğilimlisin. Kişiliğinin bazı zayıf yönleri var ama genelde bunları telafi etmeyi başarıyorsun.
Kendi yararına çevirebileceğin halde kullanmadığın önemli bir kapasiteye sahipsin. Dışardan disiplinli ve özgüvenli gözükürken, içten içe kaygılı ve güvensizsin. Bazen doğru kararı verip vermediğin ya da doğru şeyi yapıp yapmadığın konusunda kafanda ciddi şüpheler uyanıyor. Belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsun; kısıtlamaların, sınırlandırmaların içinde kalmak seni mutsuz ediyor.
Bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsun ve başkalarının iddialarını tatmin edici kanıt olmadan kabul etmiyorsun. ama kendini başkalarına açarken çok açık, çok içten olmayı akıllıca bulmuyorsun. Bazı zamanlar dışadönük, sokulgan ve sosyalsin; bazı zamanlarsa içedönük, sakıngan bir kapalı kutu oluyorsun. bazı çok gerçek dışı arzuların da var.”
Bunu Forer deneyini yapmak için kullanmıştı ve sonuç o gün de, o günden sonra da hep 4.5 civarlarında çıktı.
Forer yani barnum etkisi böylece, ‘hemen hemen herkese uyabilecek sözleri biraz övücü soslar katarak söylersek; herkesin seve seve üzerine alınabileceğini’ kanıtlamış oldu. Ki bu özellikle astrolojide geçerlidir ve bu yüzden astroloji, grafoloji (yani el yazısından karakter tahlili)
ve falcılık gibi bilimsel objektifliği kanıtlanmamış pek çok alana ilgi yüzyıllardır devam etmektedir.
Bir Cevap Yazın