Ters psikoloji nedir? Birine istediğiniz bir şeyi yaptırmak ancak bunu yapması için ondan tam tersini yapmasını istemeniz ya da söylediğiniz şeye karşı çıkmasını sağlamanızdır.
Bu açıklamayla oldukça kafa karıştırıcı gibi duruyor öyle değil mi. Açıklamasını olduğu kadar kendisini de fark edip, anlamak çoğu zaman zordur. Bunun teknikleri var ve hepsini örnekleri ile açıklamaya çalışacağım.
İstediğim şeyi direkt olarak söylemek yerine ters psikolojiye başvurduğumda aslında bu bir strateji olmuş oluyor. Reaktans, özgürlüğümüzün kısıtlandığını hissettiğimizde yaşadığımız rahatsızlıkdır.
Her akşam yaptığınız yürüyüşleri artık yapamayacağınız söylenirse reaktans (tepkisellik) yaşarsınız. Bu durumda yürüyüş yapabileceğiniz farklı bir yer bulmak istersiniz. İşte ters psikolojinin temelinde de bu yatar.
Ters psikoloji örnekleri
Sadece psikologlar tarafından değil, bilim insanları ve reklamcılar pazarlamacılar tarafından da araştırılan ve kullanılan bir stratejidir ters psikoloji. Örnekleri neler kısaca bakalım.
Örneğin özellikle bazı mağazalarda veya dükkanlarda giriş kapısına ulaşmak için çaba sarf etmek gerekir. Belki gizli bir kapıdan geçmek gerekir. Bu bilinçli bir şekilde yapılmış bir tasarımdır.
“Buraya herkes kolayca gelemez. Burası özel bir yer ve amacımız satış yapmak değil” mesajı verilen bu mağaza veya dükkan tam olarak ters psikoloji tekniğini başarılı bir şekilde kullanır.
Sabahattin Ali’nin “İçimizdeki Şeytan” kitabında Macide ve öğretmen Bedri’nin birbirlerine olan aşklarını fark etmelerine sebep olan müdürün, bir mektup davası yüzünden birebir ders yapmalarını yasaklaması gibi.
Ters psikoloji yapmak dediğimizde aklımıza Starbucks ve Ikea gibi iki marka gelebilir. Bardakların üzerine yazılan yanlış isimler ve çıkışın çok uzak olduğu uzun koridorlara sahip olan bir mağaza çok iyi tasarlanmış bir stratejidir.
Çocuk sağlıklı yiyecekleri tüketmek istemediğinde anne “havuç ve brokoli çocuklar için değil, yetişkinlerin yemeği” gibi bir cümle kurduğunda çocuk onları yemek ister.
Öğretmen, öğrencilerinin okumasını istediği bir kitap için “ama bu kitap sizin için zor, daha üst sınıflar için uygun” gibi bir cümle kurduğunda öğrenciler o kitabı okumak ister.
İkili ilişkilerde ters psikoloji her zaman istenildiği gibi çalışmaz. Çünkü bir süre sonra karşı taraf onu manipüle ettiğinizi düşünür veya söylediğiniz şeyi direkt olarak kabul eder. Ve hatta özgüveni olumsuz yönde etkilenebilir.
Ancak yine de çok kıskanç olsanız bile, hiç değilmişsiniz gibi davranırsanız bir süre sonra diğer kişinin ilgisi sadece size yönelir. Veya evlenmeyi düşünmediğinizi söylerseniz, sizinle evlenme isteği artabilir.
Ters psikoloji teknikleri her zaman işe yaramaz
Bu konuda yapılan pek çok çalışma var ama ters psikoloji teknikleri her zaman işe yaramaz. Karşıdaki kişinin bu stratejiyi anlamaması, fark etmemesi ve buna inanması gerekir.
Bazı kişiler olumlu şekilde motive edildiğinde daha kolay hareket eder. Bazılarında ise inadına yapmaya daha çok meyil vardır. Çoğunlukla sakin insanlar ters psikolojiden daha nadiren etkilenir veya etkilenmezler.
Çünkü onlar huzurludur ve kendilerini çok nadir durumlarda tepkisellik içinde bulurlar. Oysa asabi, huysuz, inatçı veya aşırı duygusal insanlar ters psikolojiden daha fazla etkilenirler.
Çocuklarda bilişsel gelişim henüz oluşmadığından onlar üzerinde daha etkilidir. Gençlerde bilişsel gelişim oluşmuş olmasına rağmen, onlar da bağımsızlık kaygısıyla ters psikolojiden kolay etkilenirler.
Zaten çoğu markanın özellikle gençleri hedef alması ve onlar için pazarlama stratejileri geliştirmesi de bu vesileyledir.
Ters psikoloji nasıl yapılır?
İstediğimiz şeyin aksini talep ettiğimizde aslında ters psikoloji yapmış oluruz. Böyle söylendiğinde çok basit gibi geliyor ancak elbette ters psikoloji nasıl yapılır dediğimizde ortaya pek çok seçenek çıkıyor.
- Talep ettiğin şeyi belirt
- Talep ettiğin şeyin tersini savun
- Talep ettiğin şeyi destekleyen imalarda bulun
“Şimdi senden çöpü atıp gelmeni isterdim ama sen hemen yoruluyorsun (zayıfsın)“. Daha önce de söylediğim gibi herkes üzerinde çalışmaz, kişinin kişilik yapısına bağlıdır.
“Evet, gerçekten de yoruluyorum. Atmak istemem” de diyebilir “Hayır, neden yorulayım. O da nereden çıktı.” gibi bir tepki vererek çöpü atmaya da gidebilir.
Sürekli yaptığınızda, güven kırıcı bir hale gelir. İş hayatında yaptığınızda belki de bir kişinin elinden önemli bir fikri belirtme şansını alabilirsiniz. Ayrıca iletişim açısından sorunlara sebep olur.
Her zaman açık, net ve samimi bir şekilde karşımızdaki kişiyle iletişim kurmak en sağlıklı olandır. İlişkilerde özellikle güven çok önemlidir. Bu yüzden stratejiler yerine dürüstlük ve samimiyet o birlikteliği daha da güçlendirir.
Bir Cevap Yazın