Anti sosyal kişilik bozukluğu (anti social personality disorder) ASPD veya SDKB olarak da geçer. Nedir? Nedenleri ve belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl olabilir?
Anti sosyal kişilik bozukluğu nedir? Sosyal normları ve kuralları kabul etmeyen, başkalarının duygularını veya haklarını görmezden gelen kişileri kapsar. Bu kişilere “sosyopat” da denebilir.
Davranışlarından dolayı çoğunlukla herhangi bir suçluluk veya vicdan azabı çekmezler. Kanunlara karşı dikkatli değillerdir. Yalan söyleyebilir, düşüncesizce davranabilir veya saldırganlık gösterebilirler.
Bu yüzden anti sosyal kişilik bozukluğu olan kişiler okul, işyeri veya aile ortamında kendisinden beklenen sorumlulukları yerine getirmekte çok zorlanır.
Anti sosyal kişilik bozukluğu belirtileri
Hepimiz zaman zaman bazı sorumluluklardan hoşlanmayabiliriz ve bazen bile bile onları yerine getirmeyiz. Bu durumda daha sonradan ya pişmanlık hissederiz, ya da durumu telafi etmek için çabalarız.
ASPD yaşayan kişiler bunları hissetmez. Anti sosyal kişilik bozukluğu belirtileri neler birlikte bakalım.
- Doğruyu ve yanlışı umursamamak
- Sıklıkla yalan söylemek
- Başkalarını kendi çıkarları için kullanmak
- Başkalarına karşı duygusuz, alaycı ve saygısız davranmak
- İnatçı ve dik kafalı olmak
- Kanun ve kuralları takmamak
- Tehdit ve sahtekarlıkla diğerlerinin hakkını yemek
- Düşüncesizlik ve plansızlık
- Kendi hataları için başkalarını suçlamak
- Kin, kibir, sinir, kışkırtma tutumları
- Empati duygusundan yoksun olmak
- Kendinin veya başkalarının güvenliğini göz ardı ederek davranmak
- Kötü insan ilişkileri
- Olaylardan ders çıkartamamak
- Yüksek derecede sorumsuzluk
Anti sosyal kişilik bozukluğu belirtileri genelde 15 yaş civarında ortaya çıkmaya başlar. Bu tutum bozukluğu genelde hayvanlara ve diğer insanlara karşı saldırganlık, hırsızlık ve dolandırıcılık olarak kendini gösterir.
Anti sosyal kişilik bozukluğu testi nasıl yapılır? Bunun için herhangi bir kan testi veya diğer testler kullanılmaz, kişinin hikayesi ve davranışları göz önünde bulundurularak terapist tarafından karar verilir.
Anti sosyal kişilik bozukluğuna eşlik edebilen veya ASPD ile karıştırılabilen diğer bozukluklar arasında narsistik kişilik bozukluğu, borderline kişilik bozukluğu ve madde kullanım bozukluğu da çoğunlukla yer almaktadır.
Anti sosyal kişilik bozukluğu nedenleri
Duygu, düşünce ve davranışlarımız bizi özel kılar. Bunlar kişiliğimizin parçalarıdır. Zaman içinde değişebilir ve gelişebilir. Çünkü insan uyum sağlayan bir canlıdır.
Bu süreç ilk olarak ergenlik döneminde oluşmaya başlar. Çocukluk ve ergenlik dönemindeki davranışlar gözlemlendiğinde bize kişi hakkında çok bilgi verir.
Anti sosyal kişilik bozukluğu nedenleri arasında genetik yatkınlık ve yaşam alanı/koşulları önemli bir yerdedir. Aile bireylerinin psikolojik sorunları varsa, bu çocuğa da yansır.
İhmal edilen veya suistimal edilen çocuklarda da ASPD görülebilir. Bir diğer neden ise aile içi şiddet ve/veya kaos olabilir.
Anti sosyal kişilik bozukluğu olan birine nasıl davranılmalı? Çoğunlukla çekingen, içine kapalı, pek arkadaşı olmayan, dışarı çıkmayı sevmeyen kişilerle karıştırılır. Yapabileceğiniz en iyi şey, ona sevgi gösterip onu terapiye ikna etmek olacaktır.
Anti sosyal kişilik bozukluğu tedavisi
Anti sosyal kişilik bozukluğu tedavisi için kişinin hastaneye yatırılması en yanlış seçenektir. Çünkü bu kişiler provakatör olabilirler ve oradaki düzeni bozabilirler.
Diğer kişileri de kışkırtabilirler ve intihara meyillidirler. Ön belirtilerde antipsikotik, antidepresan ve sakinleştirici kullanılabilir, özellikle saldırganlık gözlemleniyorsa, ancak bu kişiler için psikoterapi şarttır.
Bireysel terapi, grup terapisi ve aile terapisi, kişinin olumsuz davranışlarının diğerleri üzerindeki etkisini anlayabilmesi açısından olumlu sonuçlar verebilir.
Kitap okumak, film izlemek, hayvanlarla iletişim kurmaya çalışmak da bu kişilere iyi gelir. Ancak bir rehbere mutlaka ihtiyaçları vardır.
Bir Cevap Yazın