Anhedoni nedir? Çoğunlukla madde kullananlar arasında sıklıkla görülen, bir yandan da depresyonun seviye geliştirip “zengin hastalığı” olarak isimlendirilmesi. “Artık hiçbir şeyden zevk alamıyorum” cümlesinin alt metni.
Bir televizyon programına konuk olan ve yaşamıyla ilgili konuşmasında sevgili Jim Carrey’nin şu sözü, bu konuda dikkat çeker.
“Herkes rahat ve huzurlu olabileceği bir ekonomik düzeyde olmak ister. Fakat zenginlik, tatminsizliği de getirir. Para ile satın alınabilecek her şeyi aldıktan sonra, insanın içinde derin bir umutsuzluk oluşuyor. Bu noktadan sonra mutlu olma duygusunu tamamen yitirdiğinizi anlıyorsunuz.”
Anhedoni neden olur?
Vücudumuzda salgılanan serotonin ve dopamin hormonları bizim mutlu, huzurlu ve başarılı hissetmemizi sağlar. Bu reseptörler sürekli olarak uyarılırsa sistemde bozulmalara yol açar. Ve mutlu olamama hastalığı ortaya çıkar.
Mesela oyun oynayan birini düşünelim. Oyunu önce %5 başarıyla tamamlıyor. Şimdi artık yeni hedefi daha fazlası. Çünkü insan beyni böyle çalışır. Rekabetçidir, gelişmek ihtiyacı içindedir ve dopamin, serotonin hormonları vücuttaki pek çok diğer hormonları ve stres seviyelerini, tıpkı cinsellikte olduğu gibi olumlu yönde etkiler.
Konuyla ilgili olarak iç sıkıntısına iyi gelen bitkiler yazımı okumanızı da öneririm.
Kişi daha sonra %10 başarı elde eder ve bu bu şekilde %100’e kadar devam eder. %100 olduğu zaman kişi bu sefer yeni ve farklı “başarı”lar arar. Kısa sürede salgılanan dopamin beyin ve genel sağlık açısından hiç iyi değildir aslında.
Yani biz yarım saatlik bir oyundan aldığımız hazzı, uzun süre sonra elde ettiğimiz başarı ile kıyasladığımızda ikincisi bizi daha çok tatmin eder. Ki öyle olmalıdır. Başarılar uzun vadede elde edilirse sağlıklıdır.
Madde kullanımı kişinin, normal koşullarda salgılayamayacağı kadar çok bu hormonları salgılamasını sağlar. Kullanım olmadığı zamanlarda kişi bu seviyedeki bir “mutluluk” hissini yaşayamadığı için artık daha önce zevk aldığı şeylerden zevk almamaya başlar.
Anhedoni belirtileri nedir?
Anhedoni yani zevk alamama hastalığı belirtileri mutlaka tespit edilip düzeltilmelidir yoksa kişiyi hayatına son vermeye kadar götürebilir.
- Sosyal ilişkiler kurmaktan kaçınmak
- Romantik ilişkilerden kaçınmak
- Kendi ve olaylar hakkında olumsuz düşünmek
- Kendini sürekli olarak eleştirmek
- İnsanların yanında kendini rahatsız hissetmek
- Gülüyormuş gibi mutluymuş gibi rol yapmak
- Cinsel isteksizlik
- Duygusal ve fiziksel yakınlıktan kaçınmak
- Migren gibi tekrarlanan ağrılar
Dışarıdan sürekli olarak yapay dopamin kaynakları tükettiğimizde, beyin artık bu hormonu üretmesinin gereksiz olduğu kanaatine varabilir.
Artık hiçbir şeyden eskisi gibi zevk alamıyorum
“Artık hiçbir şey yapmak istemiyorum, hiçbir şeyden eskisi gibi zevk alamıyorum, hiçbir şey beni mutlu etmiyor” diyorsanız anhedoni yaşıyor olabilirsiniz.
Eskiden zevkle, neşeyle yaptığınız şeyler artık size zevk vermiyor. “Çok zengin olduğum için her şeyi aldım, her şeyi yaşadım” veya “sürekli oyun oynuyorum” ya da “madde kullanıyorum” bu durumu her ne tetiklemiş olursa olsun, bunun bir semptom olduğunu bilmeliyiz.
Anhedoni nasıl geçer? Nasıl tekrar mutlu olabilirim?
Semptomun yaşanmasında bir tetikleyici vardır. Bu, fazla oyun oynamak, madde kullanımı, şekerli yiyecek ve içecekler tüketmek, alışveriş bağımlılığı gibi sebeplere dayanıyor olabilir.
Sürekli olarak günlük yaşantınızda yaptıklarınıza bakmalısınız. “Her gün mutlaka yaptığım, yediğim şey, konuştuğum konu, alışkanlığım nedir?” sorusu sizi doğru cevaba yönlendirebilir.
Bu alışkanlıkların düzenlenmesi, beslenme programının değiştirilmesi, spor veya egzersize başlanması, rutin dışına çıkılması, vücuttaki kimyasal ve hormonal dengenin yeniden sağlanması anhedoni nasıl geçer veya nasıl tekrar mutlu olabilirim sorusu için uygulanması gereken önemli adımlardır.
Ayrıca kendini sevmek, hayır diyebilmek ve travmatik anılar üzerine de çalışılması gerekir. Hayatımı değiştirmek istiyorum diyebilir ve bunu başarabilirsiniz. Bunu yapabilmiş olan pek çok insan olduğunu unutmamak gerekir.
Bir Cevap Yazın